Triển lãm "Trời, Non, Nước" - lời tự sự của một vị vua xa xứ

Lấy bút danh Tử Xuân - “Con trai của mùa xuân,” vua Hàm Nghi đã ký thác trong nghệ thuật nỗi hoài niệm về quê hương và khát vọng vượt thời gian

VTV.vn - 21 bức tranh của vua Hàm Nghi, dù bị lưu đày nhưng chưa bao giờ lạc mất hồn quê lần đầu tiên trở về cố hương trong triển lãm "Trời, Non, Nước".

Vua Hàm Nghi, vì lòng yêu nước và tinh thần chống thực dân Pháp đã bị bắt và lưu đày sang Algiers (Algeria) vào ngày 25/11/1888 khi mới 17 tuổi.

Dù bị giam hãm nơi đất khách, ông không ngừng tìm kiếm lối đi cho tâm hồn mình. Tại đây, từ năm 1889, ông theo học hội họa với họa sĩ Marius Reynaud, rồi tiếp tục trau dồi nghệ thuật điêu khắc từ năm 1895.

Lần đầu tiên, 21 tác phẩm hội hoạ quý giá của vua Hàm Nghi được quy tụ từ 10 bộ sưu tập tư nhân.

Lấy nghệ danh Tử Xuân, vua Hàm Nghi phát triển phong cách sáng tác mang dấu ấn của Trường Mỹ thuật Paris, biến nghệ thuật thành phương tiện thể hiện tâm tư và bản lĩnh của một vị vua mất nước.

Diễn ra từ 24/03 đến 06/04/2025 tại Điện Kiến Trung, triển lãm không chỉ tái hiện hành trình nghệ thuật của một tâm hồn xa xứ, mà còn là cuộc đối thoại giữa quá khứ và hiện tại, nơi hội họa kể lại những ký ức bị thời gian vùi lấp.

Tác phẩm con đường mùa xuân

Không vẽ cung đình hay quá khứ vàng son, vua Hàm Nghi tìm sự an ủi trong thiên nhiên rộng lớn. Ông ký thác nỗi nhớ quê hương qua những ngọn núi trầm mặc, tán cây vững chãi, mặt hồ mênh mang, bầu trời tự do.

Tác phẩm Vue de la résidence d’El Biar (Quang cảnh dinh thự ở El Biar) khắc họa nơi ông sống ở Alger, góc bình yên giữa kiếp lưu đày. Phong cảnh với cây bách (1906) thể hiện sự giao thoa giữa thực tại và hoài niệm quê nhà, còn Bờ rừng (1920) lại mang sắc thái trầm lắng, gợi lên sự cô đơn trước thiên nhiên bao la…

Tác phẩm Đàn gia súc trên đồng cỏ.

Tác phẩm Phong cảnh với cây bách

Chịu ảnh hưởng của chủ nghĩa Ấn tượng, vua Hàm Nghi dùng màu táo bạo, chấm phá phóng khoáng nhưng vẫn giữ bản sắc riêng. Giám tuyển Ace Lê nhận định: "Tranh Hàm Nghi là sự kết hợp độc đáo giữa tài năng mỹ thuật và tình yêu đất nước, nơi ông gửi gắm nỗi nhớ quê hương và ẩn chứa cả sự phản kháng ngầm trước những áp bức trong thời gian bị lưu đày. Cựu hoàng vẽ cảnh nhưng thật ra là vẽ tình, cả tình riêng và tình chung".

Từng xuất hiện trên thị trường nghệ thuật Pháp từ các bộ sưu tập tư nhân, tranh Hàm Nghi nay được đưa về Việt Nam sau một năm tìm kiếm, giám tuyển và phục chế. Triển lãm là kết quả hợp tác giữa Lân Tinh Foundation, giám tuyển Ace Lê, Viện Pháp tại Việt Nam và hậu duệ đời thứ 5 của vua Hàm Nghi, Tiến sĩ Amandine Dabat.

Tiến sĩ Amandine Dabat, nhà nghiên cứu lịch sử nghệ thuật, hậu duệ đời thứ 5 của vua Hàm Nghi.

Ông Hoàng Việt Trung, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, cho biết, triển lãm lần này không chỉ là cuộc hội ngộ giữa nghệ thuật và lịch sử, mà còn là lời tri ân với vị vua yêu nước bị lưu đày nhưng không lạc mất hồn quê.

Sự kiện được mở cửa miễn phí trong không gian vừa được phục chế tại Điện Kiến Trung từ 25/03 đến 06/04/2025.